พญายมราช ประวัติเทพเจ้าแห่งนรกและความตาย ผู้พิพากษาดวงวิญญาณมนุษย์

          พญายมราช คือเทพเจ้าแห่งนรกและความตาย ที่ปรากฏในหลักความเชื่อของหลายวัฒนธรรม โดยตำนานตามศาสนาของอินเดียมีอยู่ว่า “ยมราช” เป็นบุตรของพระอาทิตย์กับพระนางศรัณยา มีชื่อเดิมว่า ยม เป็นเทพแห่งความตาย ปกครองยมโลกและนรก ทำหน้าที่พิพากษาอย่างเป็นธรรมและมอบผลกรรมแก่วิญญาณของสัตว์และมนุษย์ คำตัดสินของพญายมเป็นการชี้ขาดโทษหนัก โทษเบา จะต้องชดใช้กรรมในนรกหรือได้ขึ้นสวรรค์ พระยมมีอาวุธวิเศษคือบ่วงยมบาศ และกระบองยมทัณฑ์ ที่สามารถมอบความตายให้แก่ทุกสรรพชีวิต
 

          บางตำนานเล่าว่า พระยมเป็นมนุษย์คนแรกบนโลกที่ตายไปจากโลก ได้รับรู้เรื่องราวหลังความตาย จึงได้ทำหน้าที่เป็นผู้ควบคุมวิญญาณทั้งหลาย และถ่ายทอดวิชาความรู้ให้แก่ฤๅษีนจิเกตัส อีกตำนานก็กล่าวว่า พระยมเคยเกิดเป็นกษัตริย์กรุงโกศัมพี แคว้นไวศาลี ทรงฝักใฝ่ในการทำสงคราม ก่อนตายทรงอธิษฐานให้ได้เกิดเป็นเจ้านรก เมื่อตายแล้วจึงได้มาเกิดเป็นพระยม แต่ยังต้องรับกรรมโดยการดื่มน้ำทองแดงวันละ 3 เวลา เมื่อสิ้นกรรมแล้วจะได้เกิดใหม่เป็นท้าวสมันตราช พระยมเป็นสาวกเอกของทั้งพระศิวะและพระวิษณุ ทั้งยังมีอีกหลายพระนาม เช่น ธรรมราช พระกาล พระมัจจุราช พระมฤตยูราช พระภัยโลจนะ
 

          สำหรับศาสนาพุทธฝ่ายเถรวาท ถือว่าพระยมมีชาติกำเนิดเป็นเทวดาในชั้นจาตุมหาราชิกา อยู่ใต้ปกครองของท้าวทตรถ หนึ่งในผู้ปกครองสวรรค์ พระยมมิใช่แค่ชื่อเทพเจ้า แต่เป็นตำแหน่ง อันได้แก่ พระยมในมหานรก 32 พระองค์ พระยมในยมโลกียนรก 320 พระองค์ และพระยมองค์ประธานในยมโลกอีก 1 พระองค์ รวมแล้วมีพระยมทั้งสิ้นถึง 353 พระองค์

          พระยมเป็นเทพบุรุษมีกายสีแดงดั่งแสงแรกแห่งดวงอาทิตย์ มือหนึ่งทรงบ่วงบาศ อีกมือหนึ่งถือกระบองยมทัณฑ์ สวมอาภรณ์สีแดงและสีดำ ทรงเครื่องประดับทองคำและทองแดง ประทับนั่งบนดอกบัว ทรงกระบือเป็นพาหนะ บ้างก็ว่าท่านมีรูปร่างใหญ่โต นัยน์ตาสีแดง หากจ้องมองสิ่งใดด้วยความโกรธ สิ่งนั้นจะวินาศ
 

          ทั้งนี้ พญายมราชมีบริวารที่คนไทยรู้จักดี ได้แก่ พระกาฬไชยศรี เทพผู้ส่งสารแห่งความตาย ซึ่งมีรูปปั้นอยู่ที่ศาลเจ้าพ่อหลักเมือง กรุงเทพมหานคร ทำหน้าที่เก็บดวงวิญญาณต่าง ๆ บ้านไหนที่จะมีคนตาย พระองค์จะทรงใช้นกแสกบ้าง นกเค้าแมวบ้าง ไปเกาะหลังคา ร้องเตือนให้ทราบล่วงหน้า หรือบันดาลนิมิตดีร้าย หากผู้นั้นมีปัญญาจะได้รีบขวนขวายทำบุญ ก่อนจะหมดโอกาสในโลก ส่วนในขณะทรงทำหน้าที่พิพากษา ท่านจะมีผู้ช่วยบันทึกกรรมของแต่ละดวงวิญญาณ ได้แก่ สุวัณ ผู้จดการกระทำความดีใส่สมุดทองคำ และ สุวาณ ผู้จดการกระทำชั่วใส่สมุดหนังหมา
 

          นอกจากนี้พระองค์ยังมีบริวารเรียกว่าเหล่ายมทูต ยมบาล ซึ่งทำหน้าที่พาดวงวิญญาณคนตายมาให้พระองค์ที่ยมโลกและลงโทษทรมานสัตว์นรกตามคำสั่งของพระยมอีกทีหนึ่งด้วย

          การเคารพบูชาพญายมราช มีไว้เพื่อให้พิจารณาการกระทำของตัวเราเอง ว่าเป็นทางบุญหรือบาปในระหว่างช่วงชีวิตที่ยังมีอยู่ นอกจากนี้การสวดคาถาพญายมยังเป็นสิริมงคลในด้านการต่ออายุให้ยาวนาน ห่างไกลจากโรคภัยไข้เจ็บ ภูติผีปีศาจไม่กล้าระราน หากรับราชการหรือทำมาค้าขายด้วยความซื่อตรงก็จะบังเกิดความเจริญมีความสุขในชีวิตยิ่ง ๆ ขึ้นไป
 

          การบูชาและการสวดคาถาพญายมให้จัดหารูปภาพของพญายมมาตั้งไว้ บูชาในตอนเช้าโดย
 

• จุดธูป
• ข้าวตอกดอกไม้ โดยเฉพาะดอกไม้สีแดง
• พวงมาลัยดาวเรือง
• ข้าวสวย
• อาหารคาว 2-3 อย่าง
• นม เนย ขนมหวาน
• ผลไม้ 3-5 อย่าง (ที่ควรถวาย ได้แก่ กล้วยสุก อ้อยและมะพร้าวอ่อน)
• ธงสีแดง 7 ผืน ผ้าแพรสีแดง 3 ผืน
• ตุ๊กตารูปปั้นนกแสกหรือควาย

ตั้งนะโม 3 จบ แล้วสวดว่า

“ปะโตเมตัง ปะระชีวินัง สุขะโตจุตติ จิตตะเมตะ นิพพานัง สุขะโตจุติ”
 

          สามารถสวดภาวนาบูชาบทนี้โดยไม่ต้องใช้ธูปได้ เเต่ถ้าต้องการไหว้บูชาแบบใช้ธูป หรือเพื่อถวายของไหว้ ให้จุดธูปดำ 2 ดอก
 

• สวด 2 จบ ขับไล่คุณไสย ภูติผี วิญญาณติดตาม
• สวด 5 จบ ไหว้เพื่อทำบุญให้คนตาย
• สวด 7 จบ ขอเรื่องสุขภาพ รอดจากภาวะป่วยหนัก แคล้วคลาดเภทภัย อุบัติเหตุ
• สวด 8 จบ ขอโชคลาภ เงินทอง ร่ำรวย ค้าขาย
• สวด 9 จบ ขอความก้าวหน้า ความสำเร็จ
• สวด 11 จบ ขอให้ช่วยแก้ของ คุณไสย
• สวด 39 จบ บน หรือขอความช่วยเหลือเร่งด่วน

“ปุตตะกาโม ละเภปุตตัง ธะนะกาโม ละเภธานัง อัตถิกาเยกา ยายะ เทวานัง สัตถังสุตตะวา

อิติปิโส ภะคะวา ยะมะ ราชาโน ท้าวเวสสุวรรณโณ มรณังสุขัง อะระหังสุขะโต นะโมพุทธายะ”

“โอม พะยามะราชะ อุปาทะวะตายะ มะหิสสะ พาหะนายะ ทักขิณะทิสะ

ฐิตายะ อาคัจฉัญภุญชะตุ ขิปปะยะตุ วิปปะยะตุ สะวาหะ สะวาหายะ

สัพพะ อุปาทะวะ วินาสายะ สัพพะ อันตะรายะ วินาสายะ สุขะวัฑฒะโก โหตุ

อายุ วรรณะ สุขะ พะลัง อัมหากัง รักขันตุ สะวาหะ สะวาหายะ”

• พญายมราช วัดบัวขวัญ พระอารามหลวง ถ.งามวงศ์วาน อ.เมืองนนทบุรี จ.นนทบุรี
• พญายมราช วัดไผ่เหลือง ต.บางม่วง อ.บางใหญ่ จ.นนทบุรี
• พญายมราช วัดไผ่ล้อม ต.พระปฐมเจดีย์ อ.เมือง จ.นครปฐม
• วิมานเสด็จเจ้าปู่ท้าวพญายมราช วัดชัยสิทธาวาส ต.กระแชง อ.สามโคก จ. ปทุมธานี
• ศาลพญายม สวนเฉลิมพระเกียรติ ร.9 ริมหาดบางพระ ต.บางพระ อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี เป็นแหล่งสืบสานงานประเพณีบูชาพญายม ซึ่งมีมากว่า 100 ปี โดยจะจัดขึ้นระหว่างวันที่ 17-18 เมษายน หลังสิ้นสุดเทศกาลสงกรานต์ประจำปี

          เรื่องราวของพญายมราชเป็นความเชื่อส่วนบุคคลที่อยู่คู่กับคนไทยมายาวนาน จึงมีการเคารพและบูชาด้วยหวังว่าท่านยมจะเมตตา ประทานพรให้ แต่อย่าลืมว่าสิ่งสำคัญกว่านั้นคือการกระทำความดีในขณะที่มีชีวิตอยู่ เพราะนั่นคือหลักตัดสินว่าสุดท้ายแล้วชีวิตหลังความตายของเราจะเป็นสุขหรือทุกข์ทรมานกับผลของกรรม