พระพิฆเนศ เป็นเทพเจ้าแห่งปัญญา ความสำเร็จ และการเริ่มต้นใหม่ ชาวฮินดูเชื่อว่าพระพิฆเนศสามารถช่วยประทานพรให้ประสบความสำเร็จในทุกด้านของชีวิต ทั้งด้านการเงิน ความรัก สุขภาพ และการทำงาน พระองค์ยังเป็นเทพประทับในไพ่เทวะมันตรา พยากรณ์ ซึ่งเป็นไพ่พยากรณ์ที่จะช่วยเปิดโลกพลังพิเศษแห่งดวงตาที่สาม ให้รับรู้โดยสัญชาตญาณ และตั้งจิตอธิษฐานเพื่อปลดล็อกความรู้สึกภายในเพื่อเปิดรับสิ่งดี ๆสำหรับผู้ที่ได้รับการทำนายได้
เทศกาลคเณศจตุรถี คืออะไร
คเณศจตุรถี คือ พิธีสักการะพระคเณศ โดยถือว่าเป็นเทศกาลเฉลิมฉลองการประสูติของพระองค์ จตุรถี แปลว่า ลำดับที่ 4 ซึ่งหมายถึงวันขึ้น 4 ค่ำในเดือนภัทรบท หรือขึ้น 4 ค่ำ เดือน 10 ตามปฏิทินฮินดู ซึ่งอยู่ในช่วงราว ๆ กลางเดือนสิงหาคม และกันยายนของทุกปี
ในพิธีนี้จะมีการปั้นเทวรูปพระคเณศขึ้นจากวัสดุธรรมชาติเช่นดินเหนียว หรือวัสดุอื่น ๆ จากนั้นจะสร้างมณฑปขึ้นเพื่อประดิษฐานเทวรูปดังกล่าว และเชิญพราหมณ์มาทำพิธี "ปราณประติษฐา" หรือการทำให้เทวรูปนั้นมีความศักดิ์สิทธิ์ขึ้นมา จากนั้นจะทำการบูชา 16 ขั้นตอนตามหลักศาสนาที่เรียกว่า โษทโศปจาร เช่น การสรงด้วยนม ด้วยน้ำผึ้ง การบูชาด้วยดอกไม้ และเครื่องบูชาต่าง ๆ ตามด้วยสวดมนต์ที่เรียกว่า "คเณศาถรวศีรษะ" หรือ คเณศอุปนิษัท ในคัมภีร์พระเวท และทำการบูชาด้วยประทีป หรือการอารตี เป็นขั้นตอนสุดท้าย
การประดิษฐานพระคเณศจะเริ่มประดิษฐานไว้ตั้งแต่วันขึ้น 4 ค่ำไปจนถึงวันขึ้น 14 ค่ำ เป็นเวลาทั้งสิ้น 10 วัน ในทุก ๆ วันจะมีการชุมนุมกันสวดมนต์ และทำพิธีอารตีในเวลาค่ำ เมื่อถึงวันที่ 11 ที่เรียกว่า พิธีวิสรชัน หรือการส่งเทพเจ้ากลับเทวโลก ในวันนั้นจะมีการจัดขบวนแห่เทวรูปไปตามท้องถนน พร้อมด้วยการบรรเลงดนตรีและการเต้นรำอย่างสนุกสนาน โดยจะมีการร้องตะโกนถวายพระพรแด่พระคเณศ การแห่เทวรูปจะแห่ไปที่ทะเล หรือที่แหล่งน้ำที่อยู่ใกล้ และนำเทวรูปนั้นไปลอยลงในทะเลหรือแม่น้ำ เท่ากับได้ส่งพระคเณศกลับยังเทวโลก ซึ่งชาวอินเดียยังเชื่อว่าการที่เทวรูปนั้นสลายสู่สภาวะเดิมเป็นการแสดงสภาวะของธรรมชาติ และถือว่าทำให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ต่อการเพาะปลูก เพราะแม่น้ำและดินจะได้รับพรจากองค์เทวรูปที่ได้ผ่านพิธีกรรมไปแล้วด้วย
การบูชาพระพิฆเนศในเทศกาลคเณศจตุรถี
แม้ว่าในประเทศไทยจะมีหลายสถานที่ที่จัดพิธีคเณศจตุรถี แต่สำหรับคนที่ไม่สะดวกเข้าร่วมพิธี ก็สามารถบูชาองค์พระพิฆเนศได้ด้วยตัวเอง โดยมีข้อปฏิบัติดังนี้
- ทำความสะอาดหิ้งพระ และห้องบูชา เพื่อเป็นการรับเสด็จการมาของพระองค์
- จัดโต๊ะบูชาเล็ก ๆ แยกจากหิ้งพระ ปูด้วยผ้าสีแดง หรือ สีส้มแล้วอัญเชิญเทวรูปพระพิฆเนศมาประทับไว้
- อาบน้ำชำระกายให้สะอาด
- อัญเชิญเทวรูปองค์พระพิฆเนศจากหิ้งบูชา โดยมักนิยมใช้ปางนั่งมากกว่า เพราะถือว่าพระองค์จะต้องมาประทับอยู่ที่บ้านเราถึง 10 วัน ถ้ายืนจะเมื่อย ซึ่งเป็นความเชื่อของชาวฮินดูในสมัยก่อน ส่วนปัจจุบันไม่เคร่งครัดขนาดนั้น สามารถใช้ปางไหนที่เหมาะสมก็ได้
- นำเทวรูปของพระพิฆเนศมาสรงน้ำ เช็ดทำความสะอาดด้วยผ้า โดยเทวรูปที่จะนำมาสรงน้ำควรเป็นโลหะหรือหิน ไม่ควรใช้เทวรูปที่เป็นไม้ ดิน หรือเทวรูปเขียนสีตกแต่งด้วยเพชรพลอย หรือปิดทอง เพราะจะทำให้เกิดความเสียหาย
- จัดเตรียมของไหว้ให้พร้อม ทั้ง ธูป กำยาน กระถางธูปหรือโถกำยาน/เทียน 2 เล่ม/ผลไม้มงคล แนะนำเป็นกล้วยหรือมะพร้าว/น้ำดื่มสะอาด/นม/ขนมหวาน รวมกันให้ได้ 5 ชนิดขึ้นไป/นำเมล็ดข้าวสาร เมล็ดถั่วชนิดต่าง ๆ จัดใส่จาน
- เตรียมดอกไม้สดสวย ๆ เช่น ดอกดาวเรือง ดอกกุหลาบ ดอกมะลิ ดอกบัว
- ถวายทุกอย่างพร้อมกัน แล้วสวดภาวนาด้วยบทมันตรา 9 จบ หรือ 108 จบ
- อธิษฐานขอพร
ควรทำติดต่อกันเป็นเวลา 3, 5, 7, 9,11 วัน ตามแต่สะดวก โดยในวันสุดท้ายให้นำเทวรูปมาสรงน้ำอีกครั้ง ก่อนอัญเชิญขึ้นหิ้งตามเดิม
คาถาไหว้พระพิฆเนศ หรือ บทมันตราบูชาพระพิฆเนศ
“โอม ศรี คเณศายะ นะมะฮา” (สวด 9 หรือ 108 จบ) จากนั้นตั้งจิตอธิษฐานขอพร แล้วจบด้วย “โอม ศานติ ศานติ ศานติ”
เมื่อทราบความเป็นมาของเทศกาลคเณศจตุรถีแล้ว ใครที่นับถือและบูชาพระพิฆเนศอยู่ อย่าลืมทำพิธีนี้ที่บ้าน ในวันที่ 7 กันยายน 2567 เพื่อเสริมสิริมงคลให้กับตัวเอง จะได้ทำการสิ่งใดก็สำเร็จสมความปรารถนา
